Dünyada Kooperatifleşme ve Birliğimiz
Tarım sektörü tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de son derece önemli, stratejik bir sektördür. Tarım sektöründe üretici ve yetiştirici kesiminin ekonomik ve sosyal amaçlı en önemli örgütlenme biçimlerinden biri kooperatiflerdir. Özellikle, tarım ve hayvancılık sektöründe örgütlenme ve kooperatifleşmenin önemi büyüktür.
Zira, pazarlık gücünün artırılması, uygun koşullarda girdi temini ve ürünlerin en uygun piyasa fiyatlarında pazarlanması, işletmelerin dünya piyasalarıyla rekabet edebilmesi, nüfusun sanayi ve hizmet sektörüne sağlıklı biçimde kaydırılması, karar vericiler üzerinde politik güç ve baskı gurubu oluşturulması, eğitim çalışmaları ve istatistiksel verilerin sağlıklı temini açısından kooperatifleşme son derece önemlidir.

KOOPERATİFLEŞME...
Merkez Birliğimizin de üyesi olduğu Kooperatifçilik alanında uluslararası boyuttaki en üst düzey örgüt olan ICA (International Cooperative Alliance - Dünya Kooperatifler Birliği) kooperatifleri “kişilerin ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya geldikleri özerk ve demokratik bir kuruluş” olarak tanımlamaktadır.
Bu anlayıştan hareketle, bireysel olarak faaliyet gösteren çiftçiler ve üreticiler örgütlenme ihtiyacı ve birlikte hareket etme kültürüyle bir araya gelerek birim tarımsal kooperatifleri oluşturmuş, bu kooperatifler de bir araya gelerek üst örgütlenmeleri olan Tarım Kooperatifleri Merkez Birliğini oluşturmuşlardır.

TARIM KOOPERATİFLERİ MERKEZ BİRLİĞİNİN GÖREVLERİ
Merkez Birliğimizin asli görevi ortakların ve bağlı birliklerin her türlü bitkisel, hayvansal, su ürünleri ve ormancılık alanında üretimlerini geliştirmek ve ihtiyaçları ile ilgili temin, tedarik, işletme, pazarlama, değerlendirme ve finansal konularda yardımcı olmak ve koordinasyonu sağlamaktır.
Bunun yanında, ortakların tüm ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik faaliyetlerin koordinasyonunu sağlamak ve ortaklarının gelişimine katkı yapacak eğitim, seminer, konferanslar düzenlemek, faaliyet konularıyla ilgili ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak gibi görevleri de bulunmaktadır.

TARIMSAL KOOPERATİFLERİN KURULUŞ GEREKÇESİ
Kooperatifleşmenin temelini yardımlaşma, dayanışma ve işbirliği duygusu oluşturur. Esas itibariyle, kooperatifler; ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle üretim faaliyetleriyle ilgili ihtiyaçlarını karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve birlikte hareket etme kültürüyle karşılama ve koruma amacıyla kurulmuş, değişken ortaklı ve değişken sermayeli teşekküllerdir.
Kısaca, kooperatifçilik; iki veya daha fazla bireyin bilinçli olarak koordine edilmiş etkinliği, veya belirli amaçlara ulaşmak için bir araya gelmiş insanların işbirliği ve koordinasyon içinde ortak hedeflere yönelik çabalarından oluşan gruplar olarak tanımlanmaktadır.
Çok eskiden beri insanların gelenek ve sosyal faktörlerin etkisiyle yardımlaşma ve dayanışma çerçevesinde ortak bir amaç için bir araya geldiği bilinmektedir. Bununla beraber, örgütleşme ve kooperatifleşme özellikle ulus devlete geçiş, sanayileşme ve kentleşme gibi sosyal, ekonomik ve siyasal hareketler neticesinde ortaya çıkmıştır.
Gelişmiş ülkelerde, yönetimler üretici kesimlerin örgütlenmesini destekleyerek hükumet politikaları ile örgütlerin amaçlarını birleştirmekte ve bunun neticesinde sosyal ve ekonomik politikalardaki sorumlulukları kitlelere dağıtmaktadır. Bu ülkelerde üreticiler; kooperatifler, ziraat odaları ve üretici birlikleri gibi görev ve sorumlulukları birbirini tamamlar nitelikte üç ayrı demokratik örgüte sahiptirler. Bu yapı içerisinde kooperatifler üreticilerin ekonomik kolunu, üretici birlikleri mesleki politikaların yönlendirilmesi ve lobi faaliyetlerini, ziraat odaları ise hükumetler ile üreticiler arasındaki köprü görevini yerine getirmektedir.
Avrupa Birliği'nde tek tip üretici örgütlenmesi yerine üye ülkelerin kendilerine en uygun örgütlenme biçimlerini seçtikleri ve kooperatiflerin tarımın gelişimi, yönlendirilmesi, sanayileşmesi ve finansmanında itici bir güç oldukları bilinmektedir.
Tarımsal kooperatifler faaliyet alanlarına göre pazarlama, tarımsal girdi (tohum, gübre, kimyasallar, alet ve ekipman gibi) ve hizmet kooperatifleri (nakliye, depolama, suni tohumlama ve sulama gibi) olarak üç başlıkta ele alınmaktadır.
Dünyada yaklaşık 60 milyon üyesi bulunan 225.000 tarımsal kooperatif yer alırken, tüm kooperatiflerin Avrupa Birliği'nde yüzde 25’i, Türkiye’de ise yüzde 30’u tarımsal kooperatiflerdir.
Türkiye’de kooperatif sayısının gelişmiş ülkeler ortalamasının oldukça üzerinde olmasına rağmen, kooperatif üye sayısı ve bunların toplam nüfus içindeki oranın gelişmiş ülkeler ortalamasının altında kaldığı dikkati çekmektedir.
Bugün dünyada kooperatif örgütlenmenin en etkin kullanıldığı bölgeler Kuzey Amerika ve Avrupa ülkeleridir.
Dünyanın en büyük 300 kooperatifinin 15’i Avrupa’da, 4’ü Kuzey ve Güney Amerika’da, 8’i Asya- Pasifik’te ve 1’i Orta Doğu’da yer almaktadır.
Son yıllarda kooperatiflerin bazı çok uluslu şirketlerden daha iyi bir performans gösterdiği ve ilk 300 kooperatifin (yüzde 33’ü tarımsal faaliyetle uğraşan) yıllık cirosunun 1 trilyon dolar düzeyine ulaştığı bildirilmektedir

DÜNYA’DA TARIMSAL KOOPERATİFLER VE KOOPERATİFÇİLİKTE DEĞİŞİM ARAYIŞLARI
Küreselleşen dünyada piyasa ekonomisi içinde geleneksel kooperatifçilik bir değişime uğramış ve Yeni Nesil Kooperatifçilik anlayışı gelişmeye başlamıştır.
Yeni Nesil Kooperatifçilik üretici çıkarlarını koruyan savunmacı bir anlayıştan, sanayileşme ve küreselleşmeden pay alma yönünde daha ofansif bir anlayışa yönelmiştir.
Ancak, bu tip yeni kooperatifleşme modelinde kooperatiflerin sermaye sorunlarını çözmelerine rağmen yönetsel sorunları çözmede aynı başarıyı gösteremedikleri ve kooperatiflerin giderek sermaye şirketlerine dönüşme riski taşıdığı bilinmektedir.
Bugün dünyanın gelişmiş birçok ülkesinde tarım ve hayvancılık kooperatifleri önemli bir ekonomik bir güç haline gelmişlerdir.
Dünyada en büyük ciroya sahip kooperatifleri tarımsal kooperatiflerdir. Tarımsal kooperatiflerin yıllık üretim değeri; Japonya’da 91 milyar dolar, Kore’de 11 milyar dolar, yine Brezilya’da tarımsal kooperatiflerce yapılan yıllık ihracat 1,3 milyar dolar’dır.
AB’de tarımsal kooperatifler pazar payı 210 milyar dolar ciroyla tarımsal girdilerde yüzde 50, pazarlama da ise yüzde 60'ın üzerinde bir paya sahiptir.
Süt üretiminin Norveç’te yüzde 99’u, Almanya’da yüzde 82’si, ve Hollanda’da yüzde 88’i tarımsal kooperatifler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Finlandiya’da etin yüzde 74’ü ve sütün yüzde 96’sı kooperatiflerce üretilirken, Polonya’da sütün yüzde 75’i kooperatif kanalıyla üretilmektedir.